Bliski Wschód dziś już nie kojarzy się w pierwszej kolejności z chrześcijaństwem, choć jest to miejsce, gdzie narodziła się nasza wiara. To tam miały miejsce wydarzenia ze Starego i Nowego Testamentu, a dla lokalnych chrześcijan Ziemią Świętą jest cały region Palestyny, Syrii, Libanu, Iraku, Egiptu, a także Turcji i Grecji. Jednocześnie ostatnie dekady przynoszą dla wspólnoty chrześcijan ogromną tragedię – wojny, konflikty i trudna sytuacja ekonomiczna popycha młodych ludzi w kierunku migracji w poszukiwaniu lepszego życia. Wspierając ich poprzez program Rodzina Rodzinie, pomagamy im zostać w kraju swoich ojców, gdzie w świętych, biblijnych miejscach, mogą w Boże Narodzenie zanosić modlitwy za swoich darczyńców.
Współczesne granice państw na Bliskim Wschodzie są stosunkowo nowe. To dlatego nie ma zbyt dużych różnic w zwyczajach świętowania Bożego Narodzenia pomiędzy chrześcijanami w Syrii, Libanie, Strefie Gazy i Iraku.
Bogactwo w różnorodności
Bliski Wschód jest domem dla licznych denominacji chrześcijańskich. Obrządki te są w większości katolickie lub prawosławne, choć znaleźć można również kilka kościołów protestanckich. Ponadto na Bliskim Wschodzie dziś chrześcijanie są mniejszością, mimo to atmosfera świąt udziela się również wyznawcom innych religii.
Również ze względu na różnorodność denominacji Święta Bożego Narodzenia obchodzi się… kilka razy! Najpierw 25 grudnia, kiedy świętują obrządki katolickie. Następnie 6 stycznia wraz z kościołami prawosławnymi. Na koniec zostaje jeden z obrządków ormiańskich świętujący 17 stycznia. Ta różnorodność nie jest jednak dla rodzin przedmiotem sporu, a raczej okazją do tego, aby dłużej przebywać w świątecznej atmosferze – prawosławne rodziny odwiedzają katolików 25 grudnia, by następnie katolickie rodziny odwiedzały swoich prawosławnych przyjaciół w styczniu.
Mar Nicola czyli Święty Mikołaj
Początek Adwentu niewątpliwie kojarzy się ze świętem św. Barbary 4 grudnia. Tego dnia też w domach podaje się tradycyjne danie – to burbara, czyli kutia. Gotowane jest ono z ziaren pszenicy z dodatkiem rodzynek, anyżu i cukru. Pszenica jest nawiązaniem do męczeństwa św. Barbary, która miała chować się wśród pól przed prześladowcami.
Kolejnym ważnym świętem w grudniu jest wspomnienie św. Mikołaja, zazwyczaj obchodzone zgodnie z kalendarzem prawosławnym 19 grudnia. Mar Nicola – bo tak nazywany jest tutaj ten święty, obecny jest w świadomości dzieci i dorosłych chrześcijan, a imię Nicola popularne jest na Bliskim Wschodzie. Współczesny wizerunek czerwonego skrzata rozdającego prezenty na Bliskim Wschodzie nazywany jest z angielskiego lub francuskiego Santa Claus lub Papa Noel i choć czerwone ozdoby mikołajkowe popularne są na Bliskim Wschodzie, postacie Mar Nicoli oraz Papa Noel są niejako odrębne.
Stajenka w Grocie
Strojenie choinki jest bardzo ważnym elementem świętowania Bożego Narodzenia. W miejscowościach o wysokim odsetku chrześcijan, choinki są obecne również w przestrzeni publicznej, a często ich rozświetleniu towarzyszą huczne wydarzenia, koncerty, a nawet fajerwerki.
Nigdzie jednak nie znajdziemy choinki, pod którą nie pojawiłaby się replika Groty Narodzenia. Tutejsze przedstawienie tej sceny z pewnością bliższe jest temu, jak faktycznie mogło wyglądać miejsce narodzenia Chrystusa. Tutejsza szopka nie jest więc drewniana i otoczona śniegiem i drzewami iglastymi. Jest stajnią w kamiennej grocie, jakich wiele było wokół biblijnej miejscowości Betlejem, a obraz ten funkcjonuje w świadomości chrześcijan na całym Bliskim Wschodzie.
Modlitwa, rodzina i tęsknota
Czas Świąt jest oczywiście wypełniony modlitwą. Jej czas zależy od obrządku, do jakiego przynależy dana rodzina. Zamiast prezentów rodziny mają zwyczaj na Święta kupować sobie i dzieciom nowe ubrania. Po modlitwach rodziny odwiedzają swoich krewnych i przyjaciół i spędzają czas przy kawie i poczęstunkach.
W porównaniu do polskich utworów, stosunkowo niewiele kolęd w języku arabskim nawiązuje bezpośrednio do miasta Betlejem, w którym narodził się Chrystus. Głównym motywem arabskich pieśni bożonarodzeniowych jest tęsknota za pokojem. Być może każdy z nas pragnie śpiewać o tym, co jest daleko?
Autorka tekstu: Sylwia Hazboun